ΆΝΟΙΑ: ΕΝΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

Γράφει: Aμερίδου Ιωάννα, Ειδική Νευρολόγος Μέλος και συνεργάτης της εταιρείας “Aλληλεγγύη” για τη νόσο Alzheimer

Η άνοια εμφανίζεται ως αποτέλεσμα μιας εξελισσόμενης ασθένειας που καταστρέφει προοδευτικά τα  νευρικά κύτταρα στον εγκέφαλο και η εκδήλωση της αφορά διαταραχές στη μνήμη, μάθηση, συμπεριφορά και στη σκέψη. Είναι συνήθης στους ηλικιωμένους και σπάνια κάτω των 60 ετών. Η φυλή, το επάγγελμα, η γεωγραφική θέση, η κοινωνικοοικονομική κατάσταση δεν είναι καθοριστικοί παράγοντες της νόσου.

 Οι δύο βασικές αιτίες της εκφυλιστικής μη αναστρέψιμης άνοιας είναι η νόσος Alzheimer και η λεγόμενη αγγειακή άνοια που είναι αποτέλεσμα συνεχών μικρών εγκεφαλικών επεισοδίων τα οποία οδηγούν σε διαταραχή της εγκεφαλικής λειτουργίας. Άλλη επίσης συχνή μορφή άνοιας είναι η άνοια με σωμάτια Lewy με εκδηλώσεις που σχετίζονται με αυτές της Alzheimer και πολλές φορές παρκινσονικά συμπτώματα όπως βραδυκινησία και δυσκαμψία. Υπάρχουν και δυνητικά θεραπεύσιμες μορφές άνοιας όπως η άνοια που οφείλεται σε κατάθλιψη, σε υδροκέφαλο κανονικής πίεσης, σε μεταβολικές διαταραχές(χαμηλά επίπεδα της βιταμίνης Β12, θυροειδικές διαταραχές), σε τραυματισμό (υποσκληρίδιο αιμάτωμα), σε όγκους, λοιμώξεις(πχ σύφιλη).
Είναι σημαντική η πρώιμη διάγνωση της άνοιας για το μελλοντικό προγραμματισμό και για την θεραπευτική παρέμβαση στις μορφές που την επιδέχονται. Σημεία και συμπτώματα τα οποία πολλές φορές παραβλέπονται και λανθασμένα χαρακτηρίζονται από το οικείο περιβάλλον ως γεράματα, μπορεί να αποτελούν πρώιμο ή και μέσο στάδιο της άνοιας και συνοψίζονται παρακάτω. Είναι χρήσιμο λοιπόν κάποιος να συμβουλευτεί το νευρολόγο του για περαιτέρω διερεύνηση, όταν παρουσιάζει όλα ή και ένα από τα παρακάτω συμπτώματα :

- Σημαντική ελάττωση μνήμης των πρόσφατων γεγονότων, δυσκολία εύρεσης των λέξεων, αποπροσανατολισμός κατά διαστήματα ως προς το χρόνο και χώρο.

- Απάθεια ή κοινωνική απόσυρση, μελαγχολική διάθεση, αυπνία, ανησυχία, φοβίες, περιπλάνηση.

- Έλλειψη πρωτοβουλίας και κινητοποίησης, ελάττωση των χόμπυ και των ενδιαφερόντων, δυσκολία στη λήψη αποφάσεων.

- Δυσκολία στην εκτέλεση γνώριμων εργασιών είτε επαγγελματική εργασίας ή στο σπίτι στις οικιακές δουλειές ή στην αγορά δυσκολία χειρισμού των χρημάτων.

H διερεύνηση περιλαμβάνει τη νευρολογική κλινική εξέταση, διάφορα τεστ για την εκτίμηση της κατάστασης μνήμης/συγκέντρωσης/υπολογισμού κα, αιματολογικές/βιοχημικές εξετάσεις, εκτέλεση αξονικής τομογραφίας και εγκεφαλογραφήματος.

Στην άνοια εκφυλιστικού τύπου(τις μη αναστρέψιμες) δεν υπάρχει προς το παρόν κάποια προληπτική ή θεραπευτική αγωγή. Τα τελευταία χρόνια έχουν παρασκευαστεί φάρμακα τα οποία μπορούν να βελτιώσουν την κατάσταση του ασθενή, κυρίως τη μνήμη, τη συγκέντρωση και αρκετές από τις γνωσιακές λειτουργίες που διαταράσσονται. Ορισμένα μπορούν να βελτιώσουν τις καθημερινές δραστηριότητες του ασθενή και να επιβραδύνουν την επιδείνωση των συμπτωμάτων. Παράλληλα έχει μεγάλη σημασία η φροντίδα και υποστήριξη που πρέπει να προσφέρει το οικογενειακό περιβάλλον. Απαιτούνται γνώσεις, υπομονή και αγάπη για τον ασθενή. Σημαντικό είναι η οικογένεια να διαπιστώσει ποιές είναι οι ικανότητες του ασθενούς ώστε να μπορεί να καλύψει τις απώλειες.