Ξηροφθαλμία

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το σύνδρομο ξηροφθαλμίας  είναι ένα από τα πιο συχνά προβλήματα που αντιμετωπίζει ένας οφθαλμίατρος. Συνήθως προκαλείται από πρόβλημα της ποιότητας της δακρυικής στιβάδας η οποία ενυδατώνει το μάτι.
 
Τα δάκρυα αποτελούνται από τρεις στιβάδες. Η βλεννώδης στιβάδα καλύπτει τον κερατοειδή χιτώνα (η εξωτερική επιφάνεια του ματιού) δημιουργώντας μια χαμηλή συγκόλληση με αυτόν ούτως ώστε το δάκρυ να παραμένει σταθερό επάνω στο μάτι. Το μεσαίο υδατώδες στρώμα παρέχει την υγρασία και μεταφέρει οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά στον κερατοειδή χιτώνα. Αυτό το στρώμα αποτελείται από 98% νερό μαζί με μικρές ποσότητες από χλωριούχο νάτριο (αλάτι), πρωτεΐνες και άλλα συστατικά. Το εξωτερικό λιπώδες στρώμα δημιουργεί μια ελαιώδη μεμβράνη η οποία καλύπτει την δακρυική στιβάδα και την προστατεύει από την εξάτμιση.   
Τα δάκρυα δημιουργούνται σε πολλούς αδένες γύρω από το μάτι. Το υδάτινο στρώμα παράγεται στον δακρυικό αδένα, ο οποίος βρίσκεται στην βάση του άνω βλεφάρου. Πολλοί μικροί αδένες ανάμεσα στα τοιχώματα των βλεφάρων παράγουν το ελαιώδες και λιπώδες στρώμα. Με κάθε βλεφαρισμό τα βλέφαρα απλώνουν τα δάκρυα επάνω στο μάτι. Τα δάκρυα που περισσεύουν κυλούν προς τους δύο μικρούς πόρους στην άκρη του ματιού κοντά στην μύτη. Αυτοί οι πόροι οδηγούν στα δακρυικά σωληνάρια τα οποία καταλήγουν στην ρινική κοιλότητα. Η επικοινωνία μεταξύ των δακρυικών πόρων και της ρινικής κοιλότητας είναι ο λόγος για τον οποίον όταν κλαίμε, τρέχει η μύτη μας.
Εκτός από την ενυδάτωση του ματιού, η παραγωγή των δακρύων αποτελεί ανακλαστικό σε εξωτερικά ερεθίσματα όπως: τραύματα ή έντονο συναίσθημα. Εντούτοις, τα ανακλαστικά δάκρυα προκαλούν λίγα στην ανακούφιση της ξυροφθαλμίας και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο με (υγρά) μάτια μπορεί ακόμα να παραπονιέται για ερεθισμό.

Το σύνδρομο ξηροφθαλμίας έχει πολλές αιτίες. Μια από τις πιο συχνές αιτία είναι η διαδικασία γήρανσης. Καθώς γερνούμε το σώμα μας παράγει λιγότερο λιπαρές ουσίες– 60% λιγότερο στην ηλικία των 65 απ’ ότι στην ηλικία των 18. Αυτό είναι περισσότερο εμφανές στις γυναίκες, οι οποίες τείνουν να έχουν ξηρότερο δέρμα απ’ ότι οι άνδρες. Η έλλειψη ελαίου προσβάλλει και την δακρυική στιβάδα. Χωρίς το απαραίτητο έλαιο η ελαιώδης στιβάδα δεν μπορεί να καλύψει όλη την δακρυική στιβάδα η οποία εξατμίζεται γρηγορότερα και αφήνει περιοχές του κερατοειδούς στεγνές.  Πολλοί άλλοι παράγοντες, όπως η ζέστη, η ξηρασία και ο αέρας, το μεγάλο υψόμετρο και ο καπνός του τσιγάρου προκαλούν επίσης ξηροφθαλμία. Πολλοί άνθρωποι αισθάνονται τα μάτια τους στεγνά όταν διαβάζουν ή δουλεύουν με τον υπολογιστή. Συχνά διαλείμματα για βλεφαρισμό προσφέρουν ενυδάτωση στα μάτια και απαλλάσσουν από τα συμπτώματα.

Οι χρήστες φακών επαφής μπορεί επίσης να υποφέρουν από ξηρότητα επειδή οι φακοί επαφής απορροφούν την δακρυική στιβάδα, δημιουργώντας μακροχρόνιο σχηματισμό πρωτεϊνικών ιζημάτων στον φακό επαφής. Επίσης, ορισμένοι φάρμακα, προβλήματα θυρεοειδούς, έλλειψη βιταμίνης Α, και ασθένειες όπως Parkinson και Sjogren μπορούν επίσης να προκαλέσουν ξηρότητα. Οι γυναίκες συχνά παρουσιάζουν πρόβλημα ξηρότητας κατά την εμμηνόπαυση λόγω ορμονικών αλλαγών.

 
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

- Απλή ενόχληση

- Καύσος

- Ερυθρότης

- Φαγούρα

- Θολή όραση που βελτιώνεται με τον βλεφαρισμό

- Υπερβολικό δάκρυσμα

- Αύξηση των συμπτωμάτων μετά το διάβασμα την τηλεόραση ή την δουλεία στον υπολογιστή

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Υπάρχουν πολλοί μέθοδοι για να ελεγχθεί η ξηροφθαλμία. Ο οφθαλμίατρος θα εντοπίσει την υποκείμενη αιτιολογία μετρώντας την παραγωγή, την εξάτμιση και την ποιότητα της δακρυικής στιβάδας. Ειδικές σταγόνες οι οποίες υπογραμμίζουν το πρόβλημα το οποίο κατά τα άλλα θα παρέμενε άγνωστο είναι εξαιρετικά χρήσιμες για να διαγνωστεί η παρουσία και η έκταση της ξυροφθαλμίας.  

ΘΕΡΑΠΕΙΑ
 
Μία θεραπευτική προσέγγιση είναι τα τεχνητά δάκρυα. Όταν φθάνουμε στο σημείο να ενυδατώνουμε τα στεγνά μάτια οι ανάγκες των ασθενών είναι λίγο διαφορετικές σε κάθε έναν από αυτούς. Πολλοί βρίσκουν την ανακούφιση απλά και μόνο με χρήση τεχνητών δακρύων σε καθημερινή βάση. Μερικά από αυτά τα προϊόντα είναι υδατώδη και ανακουφίζουν από τα συμπτώματα για μικρό χρονικό διάστημα. Άλλα είναι πιο πηχτά και προσκολλώνται στο μάτι για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Τα τεχνητά δάκρυα που δεν περιέχουν συντηρητικά (Preservative-free) συνιστώνται συχνότερα διότι ανακουφίζουν περισσότερο, και επειδή δεν έχουν συντηρητικά δεν προκαλούν επιπλέον ερεθισμούς. Αποφύγετε τα προϊόντα που ανακουφίζουν από την ερυθρότητα -λευκαίνουν τα μάτια- αλλά δεν έχουν την απαραίτητη υγραντική ποιότητα και συχνά επιδεινώνουν το πρόβλημα. Μια άλλη θεραπεία είναι η απόφραξη με ειδικά πώματα -τάπες- των δακρυικών πόρων ούτως ώστε να σταματήσουμε την αποχέτευση των δακρύων και να διατηρήσουμε τα μάτια υγρά. Αυτό μπορεί να γίνει προσωρινά με απορροφήσιμα πώματα κολλαγόνου ή μόνιμα με πώματα σιλικόνης.

Υπάρχουν επίσης απλές καθημερινές συνήθειες που με την αλλαγή τους βελτιώνουμε την ενόχληση από την ξηροφθαλμία. Για παράδειγμα, 8-10 ποτήρια νερό καθημερινά διατηρούν το σώμα μας καλά ενυδατωμένο και απομακρύνουν τα μεταβολησθέντα απόβλητα. Επίσης μία συνειδητή προσπάθεια να βλεφαρίζουμε συχνότερα, ιδιαίτερα όταν διαβάζουμε ή όταν βλέπουμε τηλεόραση βοηθά πολύ. Τέλος, ενδείκνυται, η αποφυγή τριψίματος των ματιών που επιδεινώνει το πρόβλημα.