ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ ΚΑΙ Η ΖΩΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Κάθε Κυριακή, αλλά και σε όλες σχεδόν τις ακολουθίες της Εκκλησίας μας, ο ορθόδοξοι χριστιανοί ομολογούμε την πίστη μας «εις το Πνεύμα το άγιον, το κύριον, το ζωοποιόν, το εκ του Πατρός εκπορευόμενον, το συν Πατρί και Υιώ συμπροσκυνούμενον και συνδοξαζόμενον, το λαλήσαν δια των προφητών». Σύμφωνα με το δόγμα περί του τριαδικού Θεού (Πατήρ, Υιός και Άγιο Πνεύμα), το Άγιο Πνεύμα είναι το τρίτο πρόσωπο της Αγίας Τριάδας, ομοούσιο και ισότιμο προς τα άλλα δυο πρόσωπα. Το Άγιο Πνεύμα αποκαλύφθηκε ήδη στην Π. Διαθήκη, όμως η πλήρης αποκάλυψή Του έγινε στην Κ. Διαθήκη, τόσο κατά τη Βάπτιση του Χριστού «εν είδει περιστεράς», όσο και κυρίως κατά την Πεντηκοστή, όταν εμφανίστηκε με τη μορφή πύρινων γλωσσών, που κάθισαν πάνω στις κεφαλές των μαθητών και τους έδωσαν τη δύναμη να μιλούν σε διαφορετικές γλώσσες. Αλλά και ο ίδιος ο Χριστός, στη διάρκεια της επί γης ζωής Του, είχε υποσχεθεί επανειλημμένως στους αποστόλους ότι θα τους στείλει τον Παράκλητο, για να τους οδηγήσει «εις πάσαν την αλήθειαν» (Ιωάν. 16, 13). Πρόκειται για το Πνεύμα της αληθείας, «ο παρά του Πατρός εκπορεύεται», το οποίο θα είναι ο ερμηνευτής του έργου του Χριστού (Ιωάν. 15, 26), το Πρόσωπο μέσω του οποίου οικειοποιούμαστε την αγιαστική και σωτήρια δύναμη του Χριστού: σωζόμαστε με το Χριστό αλλά μόνο δια του Αγίου Πνεύματος.
Σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας μας, που βασίζεται στην Κ. Διαθήκη (δηλαδή στο λόγο του Χριστού), το Άγιο Πνεύμα είναι «κύριον», που σημαίνει «κυρίαρχο και πντοδύναμο», έχει δηλαδή δύναμη και εξουσία, όπως και τα άλλα δυο Πρόσωπα της Αγίας Τριάδας. Είναι ακόμη «ζωοποιόν», δηλαδή δημιουργεί και παρέχει τη ζωή. Το Πνεύμα «εκπορεύεται»μόνο από τον Πατέρα και όχι και από τον Υιό, όπως πιστεύουν οι Ρωμαιοκαθολικοί. Ως το τρίτο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, το Άγιο Πνεύμα το προσκυνούμε και το δοξάζουμε το ίδιο, όπως και τον Πατέρα και τον Υιό.
Μετά την Πεντηκοστή και την ίδρυση της του θεσμού Εκκλησίας (ένα θεσμό που τον συγκροτεί το άγιο Πνεύμα), ως χριστιανοί ζούμε την περίοδο του Αγίου Πνεύματος: όλα τα σωτηριώδη μυστήρια της Εκκλησίας (Βάπτισμα, Θ. Κοινωνία, Εξομολόγηση, Χρίσμα κλπ) επιτελούνται μόνο με την επίκληση του Αγίου Πνεύματος. Είναι χαρακτηριστικό ότι δεν υπάρχει ακολουθία που να μην αρχίζει με το γνωστό ύμνο (και προσευχή ταυτόχρονα): «Βασιλεύ ουράνιε, παράκλητε, το Πνεύμα της αληθείας…». Σύμφωνα με έναν άλλο ύμνο του εσπερινού της Πεντηκοστής, όλα στους ανθρώπους είναι δωρεές του Αγίου Πνεύματος: «Όλα τα χαρίζει το Άγιο Πνεύμα: αυξάνει το χάρισμα της προφητείας, τελειοποιεί τους ιερείς, εδίδαξε σοφία τους αγράμματους μαθητές, τους αλιείς τους ανέδειξε θεοφόρους…». Το Άγιο Πνεύμα αγιάζει την Εκκλησία και τη ζωή των πιστών, είναι αυτό που δωρίζει τα χαρίσματα στους ανθρώπους. Ποιες είναι αυτές οι δωρεές, οι καρποί του Αγίου Πνεύματος μας το λέει ο απόστολος Παύλος: «Ο καρπός του Πνεύματός εστιν αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, χρηστότης (δηλαδή καλοσύνη), αγαθωσύνη, πίστις, πραότης εγκράτεια» (Γαλ. 5, 22-23). Αλλά και ολόκληρος ο κτιστός κόσμος ανακαινίζεται και αναπλάθεται με τις ενέργειες του Αγίου Πνεύματος, όπως διδάσκει η Εκκλησία: «Αγίω Πνεύματι πάσα η κτίσις καινουργείται παλινδρομούσα εις το πρώτον», λέγει ένας ύμνος. Δηλαδή: «ολόκληρη η κτίση ανακαινίζεται ξαναγυρίζοντας στην πρώτη εκείνη κατάσταση του Παραδείσου».

Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που ένας από τους μεγαλύτερους αγίους της Ρωσικής Εκκλησίας, ο άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ, θεώρησε πως σκοπός της ζωής μας ως χριστιανών είναι η απόκτηση του Αγίου Πνεύματος. Χωρίς τον Παράκλητο (δηλαδή το Πνεύμα της αληθείας) που είναι «πανταχού παρών και τα πάντα πληρών, ο θησαυρός των αγαθών και ζωής χορηγός», χριστιανική ζωή δεν μπορεί να υπάρξει. Ο ίδιος άγιος συνεχίζει λέγοντας: «Η νηστεία, η προσευχή, η ελεημοσύνη και κάθε πράξη που γίνεται στο όνομα του Χριστού, δεν αποτελούν παρά μέσα για την απόκτηση του Αγίου Πνεύματος…Μόνο μια καλή πράξη που γίνεται στο όνομα του Χριστού φέρνει τους καρπούς του Αγίου Πνεύματος…Κάθε αρετή που ασκείται στο όνομα του Χριστού φέρνει τη χάρη του Αγίου Πνεύματος. Περισσότερο όμως απ’ όλες η προσευχή, γιατί είναι όπλο που το ‘χουμε πάντα στα χέρια μας…». Γι’ αυτό καθημερινά πρέπει να παρακαλούμε το Θεό με τα λόγια του ψαλμωδού: «Μη απορρίψης με από του προσώπου Σου και το Πνεύμά Σου το Άγιον μη αντανέλης απ’ εμού»(Ψαλμ. 50, 13).